Kinderen hoeven geen nadelige gevolgen van de scheiding van hun ouders te ondervinden. Maar helaas blijkt uit onderstaand artikel dat het tegendeel (blijvende sociale en emotionele schade) te vaak het geval is.
Belangrijk is dan ook dat beide ouders dit beseffen en zo snel mogelijk, nadat duidelijk is dat een scheiding onvermijdelijk is geworden, deskundige hulp inschakelen om hen te begeleiden bij het in goede banen leiden van de scheiding voor henzelf, maar zeker ook voor hun kinderen, zodat kinderen geen blijvende schade aan de scheiding overhouden.
Dit artikel vraagt aandacht voor de problemen die kinderen – zelfs tot op hoge leeftijd – kunnen ondervinden als gevolg van de scheiding van hun ouders.
De cijfers
Ieder jaar stranden in Nederland gemiddeld 35.000 huwelijken en naar schatting 60.000 samenwoonrelaties. Hierbij zijn 70.000 thuiswonende scheidingskinderen betrokken, van wie 30% problemen krijgt.
Dat een scheiding niet altijd goed verloopt, blijkt uit onderzoek van onderzoeksbureau Stratus. Van de ondervraagde gescheiden ouders ervaart 70% dat hun kinderen nadelige gevolgen hebben ondervonden van de scheiding. Ruim een kwart geeft zelfs aan dat dit in sterke mate het geval is. Toch zegt 60% van de ondervraagde ouders dat ze, terugkijkend, geen dingen zien die ze ten aanzien van de kinderen anders hadden willen aanpakken. Dit lijkt te bevestigen dat ouders zich niet bewust zijn van de invloed die zij zelf hebben om de gevolgen van een scheiding voor een kind te verkleinen.
Partij kiezen
Scheiden is voor volwassenen een ingrijpende gebeurtenis, maar de kinderen die er ongevraagd in worden betrokken beleven dit minstens zo intens. Of een kind gevolgen ondervindt van een scheiding wordt in de eerste plaats bepaald door de mate waarin tijdens de scheiding conflicten voorkomen. Conflicten zijn zo slecht omdat een kind hierdoor vaak tussen de ouders in komt te staan. De kinderen krijgen het gevoel dat zij gedwongen partij moeten kiezen voor één van de ouders. 60% van de ondervraagde scheidingskinderen geeft de ouders dan ook het advies duidelijk te benoemen dat de kinderen ook tijdens en na de scheiding van beide ouders mogen blijven houden.
Problemen
De gevolgen die een scheiding heeft voor kinderen lopen uiteen van leerproblemen op school en gedragsproblemen, tot depressieve gevoelens en moeizame sociale relaties. Van de scheidingskinderen ervaart 30% in meer of mindere mate dergelijke problemen. Bij kinderen die zijn opgegroeid in een “compleet” gezin is dit 15%. Scheidingskinderen hebben dus twee keer zo veel kans om problemen te krijgen. Het bekendste en meest voorkomende gevolg van een scheiding is de vergrote kans om later zelf te gaan scheiden. Die kans is voor scheidingskinderen twee keer zo groot. Wanneer de partner ook een kind van gescheiden ouders is, is deze kans zelfs drie keer zo groot.¹
Belangrijk is te onderkennen hoeveel invloed de woorden van scheidende ouders kunnen hebben op hun kinderen. Wat wordt gezegd tijdens een scheiding kan een kind voor altijd tekenen.
Woorden die pijn doen
‘Denk maar niet dat papa/mama je nog wil zien’
15% van de scheidingskinderen heeft binnen een jaar geen contact meer met de uitwonende ouder.
Het komt voor dat een kind zich door ruziënde ouders tijdens de scheiding van één van de ouders vervreemdt. Dit heet Parental Alienation Syndrome (PAS) en kan leiden tot grote psychische schade.
‘Waardeloos, net als je moeder/vader’
Een kind van geschieden ouders heeft twee keer meer kans op het ontwikkelen van psychische problemen dan andere kinderen. Bijvoorbeeld concentratieproblemen, slechte schoolprestaties en een zwakke band met de ouders. En op lange termijn: depressiviteit, laag zelfbeeld, agressief en crimineel gedrag.
‘Als je nu naar je vader/moeder gaat, kun je daar blijven’
Een kind van gescheiden ouders heeft twee keer zoveel kans om later ook te gaan scheiden. Vaak wordt een kind (onbewust) gedwongen te kiezen tussen zijn/haar ouders. Als een kind het gevoel heeft dat hij van beide ouders mag houden is de kans op het ontwikkelen van problemen, bijvoorbeeld in relaties, kleiner.
‘Ik wou dat we nooit kinderen hadden gekregen’
In scheidingssituaties krijgt het kind vaak de rol van een volwassene, omdat hun ouders op ze leunen, of hen betrekken in hun ruzies. Dit heet parentificatie en is erg schadelijk voor kinderen. Het is dus belangrijk dat ouders altijd hun verantwoordelijkheid blijven nemen.
‘Als jij het huis neemt, hou ik de jongens’
Veel ouders treffen via de rechter een omgangsregeling. Soms loopt dit mis, dan wordt de Raad voor de Kinderbescherming ingeschakeld. Ouders die een mediator, gespecialiseerd in scheidingen, inschakelen regelen de omgang met elkaar en de kinderen vaak beter.
‘Je moeder/vader maakt ons kapot’
Jaarlijks zijn er in Nederland 70.000 kinderen wiens ouders uit elkaar gaan. Hoe groter het conflict tussen de ouders, hoe problematischer het is voor de kinderen. Als ouders hun conflict op een volwassen manier weten te behandelen, vermindert dat de schade voor het kind.